۷ روش خشک کردن میوه در خانه

خشک کردن میوه در خانه

خشک کردن یکی از روش های مناسب جهت جلوگیری از خراب شدن و تغییر طعم میوه هاست. یکی از مزیت های خشک کردن میوه؛ مصرف میوه در تمام فصول سال می باشد. میوه خشک یک میان وعده مغذی با همان ویتامین های میوه تازه و یا یک دمنوش مقوی است.

میوه خشک به دو صورت خانگی و صنعتی و در مقدارهای متفاوتی تولید می شود. تولید میوه خشک خانگی بدن هیچ هزینه ای و با چندین روش مرسوم انجام می شود. میوه خشک صنعتی در کارگاه های صنعتی و کارخانه های میوه خشک کنی انجام می گیرد.

میوه خشک خانگی

خشک کردن میوه خشک در خانه به کمک آفتاب، فر برقی، شوفاژ، بخاری، توستر و… انجام می شود. در اینجا الوو آجیل به شرح کامل هریک از روش های تولید میوه خشک خانگی می پردازد. تا شما خانه دار گرامی بتوانید میوه های اضافی خود را خشک کرده و در دورهمی ها از مصرف آن لذت ببرید.

۱- خشک کردن میوه در آفتاب

خشک کردن میوه در آفتاب؛ ابتدایی ترین و معمولی ترین روش تولید میوه خشک خانگی است. البته در برخی کشورها از این روش برای تولید میوه خشک صنعتی نیز استفاده می شود. در اینجا طرز تهیه میوه خشک خانگی با آفتاب را توضیح می دهیم :

۱. یک روز گرم آفتابی با درجه حرارت بالای ۳۰ درجه و رطوبت زیر ۶۰ درجه را انتخاب کنید. (روزی را انتخاب کنید که چند روز بعد از آن هم هوا صاف و آفتابی باشد. چراکه خشک کردن میوه با آفتاب به چند روز زمان نیاز دارد.)

۲. میوه ها را با آب سرد شسته و در صورت نیاز پوست آنها را جدا کنید.

۳. برای جدا کردن پوست میوه ها؛ ابتدا آنها را به مدت ۳۰ ثانیه در آب جوش قرار داده و سپس به ظرف آب یخ منتقل نمایید. به این روش پوست میوه ها به سادگی جدا می شود.

۴. یک سینی توری از جنس های استیل ضد زنگ، پلاستیکی، فایبرگلاس با روکش تفلون ، سینی چوبی (بجز چوب سبز، کاج، سدر، بلوط و چوب سرخ) را انتخاب کنید.

تذکر : از سینی فلزی (گالوانیزه برای خشک کردن میوه استفاده نکنید.)

۵. میوه ها را با فاصله از هم درون سینی چیده و سپس سینی را روی دو عدد آجر قرار دهید. (فاصله دادن سینی از زمین به کمک آجر یا هر وسیله دیگری؛ به جریان یافتن بهتر هوا و سریعتر خشک شدن میوه ها کمک می کند.)

۶. یک توری نازک را به صورت شل روی سینی قرار دهید تا حشرات و پرندگان وارد سینی نشوند.

۷. سینی را زیر نور آفتاب قرار دهید.

۸. زیر سینی یک ورق آلومینیوم یا قلع قراردهید. ( این ورق ها با منعکس کردن نور بیشتر به سرعت بخشیدن فرآیند خشک شدن کمک می کنند.

۹. در هنگام شب سینی ها را در جایی سرپوشیده قرار دهید. (خنکی هوای شب می تواند باعث جذب رطوبت در میوه ها شود.)

۱۰. روزی چندبار به میوه ها سر زده و میوه ها را زیر و رو کنید تا دو طرف آن خشک شود.

۱۱. میوه های خشک و چروکیده شده را جمع آوری و بسته بندی کنید.

۲- خشک کردن میوه در فر

خشک کردن میوه در فر با ترکیبی از جریان هوا و حرارت کم بهترین روش تولید میوه خشک در منزل است. در این روش تنها چند ساعت زمان برای خشک شدن میوه لازم است. همچنین شما روی نتیجه کار خود کنترل داشته و می توانید میوه ها را به هر اندازه و شکلی که بخواهید خشک کنید.

۱. میوه های مناسب خشک کردن را انتخاب کنید. بهتر است میوه ها کاملا رسیده باشند. (نرسیده، خیلی رسیده و خراب نباشند.)

۲. میوه ها را با آب سرد بشویید.

۳. بخش های لکه دار، معیوب میوه ها و همچنین هسته، دانه و ساقه های آنها را جدا کنید.

۴. جهت خشک شدن میوه ها در زمان یکسان آنها را به صورت هم اندازه برش بزنید. (میوه های کوچکی مانند‌ : انگور، توت فرنگی، گیلاس و گوجه فرنگی مینیاتوری به صورت کامل، میوه هایی با سایز متوسط را به صورت حلقه حلقه و میوه های بزرگ و سفتی مانند انبه، آناناس و نارگیل را ورقه ورقه کنید.)

۵. در صورت لزوم پوست میوه ها را جدا کنید. (برخی میوه ها مانند هلو، شلیل و سیب بدون پوست بهتر خشک می شوند.)

۶. برای پوست گرفتن میوه ها؛ در بخش پایین میوه با کمک یک چاقوی پوست کنی یک علامت x زده و سپس تکه های میوه را به مدت ۳۰ ثانیه در آب جوش قرار دهید. در نهایت میوه ها را به ظرف آب یخ منتقل کنید. به سادگی و بدون زحمت پوست میوه ها جدا می شود.

۷. اگر میخواهید که میوه ها ظاهر و رنگ زیبایشان را حفظ کنند؛ آنها را در محلول آب و آبلیمو بخیسانید. (در ادامه روش های موثر برای جلوگیری از سیاه شدن رنگ میوه در هنگام خشک شدن را بیان می کنیم.)

۸. پس از ۱۰ دقیقه میوه ها را از محلول فوق بیرون آورده و با کمک یک حوله بدون پرز تمیز خشک نمایید.

۹. فر را در دمای ۵۴ الی ۷۱ درجه سانتی گراد قرار دهید. (درجه حرارت کمتر برای میوه های برش خورده ی نازک مانند سیب و هلو. و درجه حرارت بالاتر برای میوه های کامل مانند توت فرنگی، توت و گیلاس)

۱۰. سینی فر را با کاغذ مومی بپوشانید.

۱۱. میوه ها را در یک لایه و با فاصله از هم روی کاغذ مومی بچینید. (توجه داشته باشید که میوه ها روی همدیگر قرار نگیرند.)

۱۲. یک توری گرد مخصوص پیتزا یا لاینر سیلیکونی روی سینی قرار دهید. (برای جلوگیری از جمع شدن یا لوله شدن میوه ها در حین فرآیند خشک شدن)

۱۳. هر دو ساعت یکبار سینی فر را بچرخانید.

۱۴. زمانی که میوه ها حالت چرمی شکل و تا حدی منعطف پیدا کردند، آن ها را از فر خارج کرده و نم زدایی کنید.

۱۵. برای نم زدایی؛ میوه های خشک شده را پس از بیرون آوردن از فر در ظرف های پلاستیکی یا شیشه ای بریزید. به مدت ۴ الی ۵ روز درب ظرف ها را باز گذاشته تا رطوبت باقی مانده در میوه ها تبخیر شود.

۱۶. در حین مدت نم زدایی ظرف ها را تکان داده و میوه ها را جابجا کنید. سپس درب ظرف را بسته و ذخیره سازی کنید.

۱۷. از این میوه ها به مدت ۱۰ ماه میتوانید استفاده کنید.

مدت زمان لازم برای خشک شدن میوه های مختلف در فر

• سیب : ۶ ساعت
• انگور : ۸ الی ۱۰ ساعت
• پوست مرکبات : ۸ الی ۱۰ ساعت
• گیلاس : ۱۲ ساعت
• توت فرنگی : ۱۲ ساعت
• زردآلو : ۱۲ ساعت
• آلو : ۶ ساعت
• گلابی : ۶ ساعت
• هلو : ۶ ساعت
• موز : ۶ ساعت

نکته مهم۱ : کیفیت نهایی میوه خشک شده با فر به اندازه تکه های میوه و مدت زمان خشک شدن آن ها بستگی دارد. میوه ها را جهت جلوگیری از رشد باکتری ها در دمای پایین گرم کرده تا آب آنها به مقدار کافی تبخیر شود.

نکته مهم ۲ : طرز تهیه میوه خشک در توستر با طرز تهیه میوه خشک در فر تفاوت چندانی ندارد. از همین مراحل برای خشک کردن میوه در توستر نیز میتوانید استفاده کنید.

نکته مهم ۳ : برای خشک کردن میوه ها در فر عجله نکنید. خشک شدن میوه به زمان نیاز داشته و نمیتوان با افزایش درجه حرارت فر این زمان را کاهش داد. بالا بردن دمای فر باعث سوختن و غیر قابل مصرف شدن میوه ها می شود. (توجه کنید قرار است میوه های خشک شوند نه اینکه پخته شوند.)

۳- خشک کردن میوه با بخاری

خشک کردن میوه با بخاری در فصولی از سال که بخاری همواره روشن است؛ یکی از روش های به صرفه تولید میوه خشک در خانه است. در این روش یک سینی روی بخاری قرار داده و سپس درون آن را با کاغذ روغنی می پوشانیم.
میوه ها را روی کاغذ روغنی چیده و هر دو ساعت یکبار آنها را برمیگردانیم تا سریعتر و بهتر خشک شوند.

۴- خشک کردن میوه با شوفاژ

شوفاژ نیز برای خشک کردن میوه در خانه و بخصوص فصول سرد سال بسیار به صرفه و هوشمندانه است. در این روش کافی است که روی شوفاژ را با یک فویل آلومینیومی پوشانده و میوه ها را با فاصله روی آن بچینید. سپس هر چند ساعت یکبار میوه ها را زیر و رو کنید.

۵- خشک کردن میوه با سرخ کردن

خشک کردن میوه با سرخ کردن نیز یکی از روش های مناسب برای خشک کردن میوه های پرنشاسته و کم رطوبتی مانند : موز است. الوو آجیل توصیه می کند که از روش های بهتر و سالمتر برای تهیه میوه خشک استفاده نمایید.

۶- خشک کردن میوه با شکر

خیساندن یا جوشاندن میوه در یک شربت شکری سبب شیرین تر شدن میوه های خشک شده می شود. در این روش میوه های خشک شده بسیار پر کالری و چاق کننده شده و به افراد مبتلا به چاقی و بیماری هایی مانند دیابت؛ مصرف این نوع میوه خشک توصیه نمی شود.

۷- خشک کردن میوه با دستگاه میوه خشک کن

خشک کردن میوه با دستگاه خشک کن تنها مختص تولید میوه خشک صنعتی نیست. شما میتوانید با خرید یک دستگاه میوه خشک کن خانگی و حتی رومیزی؛ میوه خشک مورد نیاز خانواده خود را به سادگی و باکیفیت بالا تهیه کنید.

دستگاه میوه خشک کن به صورت آرام، آهسته و با درجه حرارت خیلی کم؛ آب میوه ها را تبخیر می کند. در اکثر میوه خشک کن ها المنت برقی مشبک قرار داشته و روی آنها هواکش تعبیه شده است. نوع میوه و نوع دستگاه میوه خشک کنی در زمان لازم برای خشک شدن میوه موثرند.

• تنظیمات میوه خشک کن را روی حالت خشک کردن میوه قرار دهید.
• در صورتی که چنین تنظیمی نداشت؛ درجه حرارت دستگاه را روی ۵۷ درجه سانتی گراد تنظیم کنید.
• میوه های شسته شده، پوست گرفته شده و برش خورده را درون خشک کن بچینید.
• با توجه به نوع میوه و ضخامت آن بین ۲۴ الی ۴۸ ساعت زمان لازم است تا میوه ها کاملا خشک شوند.
• پس از ۲۴ ساعت اول مدام به میوه ها سر بزنید تا مبادا بیش از حد خشک شوند.
• میوه های خشک و ترد شده را جمع آوری کرده و ذخیره سازی کنید. (بافت میوه خشک باید نسبتا سفت باشد زیرا رطوبت آن از بین رفته است.)

چه میوه هایی را می توان خشک کرد؟

برای خشک کردن میوه در خانه بهتر است میوه هایی را انتخاب کنید که برای خشک شدن مناسب هستند. انگور بدون هسته سیاه و سبز، هلو، آلو، زردآلو، موز، سیب، انبه، انجیر، گلابی، توت فرنگی، گوجه فرنگی، کیوی، آناناس، خرمالو و حتی خرما گزینه های مناسبی برای خشک شدن هستند.
میوه هایی که برای خشک کردن انتخاب می کنید؛ بایستی رسیده و سالم باشند. میوه های نرسیده، بیش از حد رسیده و خراب علاوه بر نداشتن ارزش غذایی، به خوبی نیز خشک نمی شوند. حتی پس از خشک شدن نیز مزه و طعم خوبی ندارند.

چکار کنیم که میوه خشک سیاه نشود؟

سیاه شدن میوه خشک یک فرایند طبیعی بوده و در اثر اکسید شدن میوه انجام می شود. اگر شما نیز از تغییر رنگ میوه ها در حین فرآیند خشک شدن ناراضی هستید؛ روش های زیر را امتحان کرده و از سیاه شدن میوه ها جلوگیری کنید.

۱. ۶ قاشق غذاخوری نمک را به ۳.۵ لیتر آب اضافه کرده و میوه ها را در آن قرار دهید. سپس میوه ها را خشک کنید.
۲. برای جلوگیری از سیاه شدن سیب و هلو، آنها را در آب یخ قرار دهید. همچنین می توانید روی برش های سیب کمی آبلیمو بریزید.
۳. برای سیاه نشدن آناناس، هلو و موز می توانید آنها را در مخلوطی شامل : ۱ استکان شکر، ۳ استکان آب و ۱ استکان عسل خیس کنید.
۴. آب آناناس یا لیمو را با آب گرم مخلوط کرده و به آن ۲ قاشق غذاخوری اسید اسکوربیک و ۱ لیتر آب اضافه کنید. سپس میوه ها را در آن خیس کرده و سپس خشک کنید.
۵. یک بسته ژلاتین گیاهی را با ۱ استکان آب و ۱.۲ استکان شکر مخلوط کرده و سپس میوه ها را در داخل آن بخیسانید. بعد از این کار اقدام به خشک کردن میوه با روش های گفته شده کنید.

ضخامت میوه خشک چقدر باشد؟

میوه ها را می توانید به صورت دانه کامل، نصف شده و یا اسلایس شده خشک کنید. هریک از این روشها برای انواع میوه و حتی روش های خشک کردن متفاوت هستند. بهتر است میوه هایی با اندازه کوچک مانند : توت فرنگی، توت، گیلاس، آلبالو، گوجه مینیاتوری و… را به صورت کامل خشک کنید.

میوه هایی با اندازه متوسط را نصف کرده و برای خشک کردن میوه هایی با ابعاد بزرگ و سفت؛ آنها را اسلایس و یا خلال کنید. در صورت اسلایس کردن میوه ها بهتر است ضخامت آنها بین ۳ الی ۶ میلی متر باشد. خشک کردن میوه هایی با ضخامت بیان شده به دقت و صبر نیاز دارد.
تذکر : برش میوه ها با کارد تیز و یا اسلایسر تیز انجام شود. (جلوگیری از له شدن میوه ها)

تولید کردن چیپس میوه در خانه

تفاوت چیپس میوه با میوه خشک در میزان رطوبت باقی مانده در بافت میوه است. چیپس میوه حالتی خشک، ترد و شکننده داشته و رطوبت آن بسیار ناچیز است. درحالی که میوه خشک مقداری رطوبت داشته و حالتی منعطف تر دارد.

می توانید در خانه و با کمک فر یا دستگاه خشک کن چیپس میوه های ترد و طلایی رنگ تولید کرده و از مصرف آن لذت ببرید. برای تولید چیپس میوه مراحل زیر را انجام دهید :

۱. میوه های مناسب برای چیپس میوه را انتخاب کنید. (میوه هایی با پوست نازک مانند : سیب، آناناس، نارگیل، لیمو و پرتقال برای چیپس شدن مناسب هستند.)
۲. برای یکدست شدن برش میوه ها می توانید از ماندولین استفاده کنید.
۳. جهت جلوگیری از تغییر رنگ میوه ها نیز می توان از آبلیمو استفاده کرد.
۴. سینی فر را با کمی روغن چرب کرده و ورق های میوه را با فاصله در آن بچینید.
۵. سینی را در پایین ترین طبقه فر قرار داده و اجازه دهید میوه ها به مدت ۲ الی ۳ ساعت در فر باقی بمانند.
۶. پس از خشک شدن کامل میوه ها آن ها را از فر خارج کنید.

از چیپس میوه های میوه ای می توانید برای تزیین سالاد یا دسر و همچنین به عنوان اسنک استفاده کنید.

ذخیره سازی و نگهداری از میوه خشک خانگی

میوه جات خشک شده به سادگی آلوده شده و با جذب مجدد رطوبت فاسد می شوند. بخصوص میوه خشک تازه تولید شده به دلیل گرما، تعریق و ایجاد رطوبت می کند که این موضوع برای نگهداری میوه خشک خوب نیست. کیسه های فریزر پلاستیکی، ظروف پلاستیکی درب دار و بسته بندی وکیوم برای حفظ تازگی و طراوت میوه خشک مناسب هستند.

• میوه هایی که کاملا خشک شده و ترد هستند را در ظروف پلاستیکی درب دار نگهداری کنید.

• میوه هایی که هنوز مقداری رطوبت دارند را نیز در ظروف پلاستیکی ریخته و روی آن ها را با سلفون بپوشانید. این میوه ها را می توان تا چندین روز در یخچال نگهداری کرد.

• میوه خشک های آماده و بسته بندی شده را در یک کیسه سربسته و درون یخچال نگهداری کنید تا از فاسد شدن آنها جلوگیری شود.

• در صورت بسته بندی و نگهداری صحیح میوه خشک بین ۹ الی ۱۲ ماه قابل استفاده خواهد بود.

• دمای محیط نگهداری میوه خشک را همواره پایین نگهدارید. زیرا کیفیت میوه خشک تحت تاثیر دما تغییر کرده و مدت انقضای آن را کاهش می دهد. (در دمای بالا مدت زمان ماندگاری میوه خشک به شدت کاهش می یابد.)

• دقت داشته باشید ماندگاری سبزی خشک نصف ماندگاری میوه خشک است.

• ظروف بسته بندی میوه خشک را برچسب گذاری کرده و تاریخ بسته بندی و تولید را روی برچسب قید کنید. (همواره بسته های قدیمی تر را زودتر مصرف کنید.)

• قرار گرفتن میوه خشک در معرض هوا باعث کاهش کیفیت آن می شود. پس میوه خشک را در ظروف کوچک بسته بندی کرده تا در صورت لزوم تنها یکی از بسته بندی ها را باز کنید.

• بهترین گزینه برای نگهداری میوه خشک؛ سردخانه، یخچال و یا محیط های سرد و خشک است.

• بسته بندی ها را در معرض نور قرار ندهید. (نور خورشید کیفیت میوه خشک ها را به خطر می اندازد.)

• خیساندن در آب گرم و یا آهسته جوشاندن برخی از میوه های خشک سبب جذب رطوبت و آبدار شدن آنها می شود. از این روش برای استفاده از میوه خشک هایی مانند : سیب، زردآلو، هلو، آلو و گلابی می توان استفاده کرد.

نکته مهم : برای تولید برخی از میوه خشک های موجود در بازار از دی اکسید گوگرد استفاده شده است. این ماده به حفظ رنگ، طعم و شکل میوه طبیعی در حین خشک شدن کمک می کند. در صورتی که به گوگرد حساس هستید؛ از خرید این میوه خشک ها خودداری نمایید.

سخن پایانی

خشک کردن میوه به روش های خانگی و بدون دستگاه خشک کن باعث چروک شدن میوه می شود. این چروک شدن طبیعی بوده و مشکلی برای کیفیت و طعم میوه ایجاد نمی کند. میزان چروک شدن در خشک کردن با استفاده از دستگاه خشک کن بسیار کمتر می شود.

می توانید میوه ها را قبل از خشک کردن در شربت قرار دهید تا شیرین شوند. برای تولید شربت ۱ لیوان شکر و ۲ لیوان آب را حرارت داده تا جوش بیاید. سپس هم بزنید تا شکرها کاملا حل شود. بعد از ۵ دقیقه به آن آب لیموترش اضافه نمایید.

خشک کردن میوه هایی مانند پرتقال با کمک شربت بسیار مفید است. ولی سیب و موز به دلیل شیرین شدن پس از خشک کردن به شربت نیازی ندارند. پس از قرار دادن میوه ها در شربت لازم است آنها را آبکش کنید تا آب اضافی از آن خارج شود.