تخمه

تخمه و مغز تخمه یک دانه پروتئینی پرچرب و از پرطرفدارترین انواع آجیل است. که از نظر خواص با دیگر آجیل ها برابری می کند. در حالی که قیمت آن نسبت به دیگر آجیل ها بسیار مناسب تر است. همچنین سرشار از چربی های غیر اشباع، کلسیم، پتاسیم و پروتئین است که برای عملکرد عالی بدن مفید هستند.تُخمه یکی از پرفروش ترین انواع آجیل است. چراکه در تمامی موقعیت های مختلف بخصوص دروهمی ها و میهمانی ها، مسافرت و گردش، شب نشینی و مشاهده برنامه های تلویزیونی و مسابقات فوتبال قابل استفاده است. همچنین خوش خوراک و سرگرم کننده است.

راهنمای خرید تخمه

از آنجایی که بخش نسبتا زیادی از تُخمه و مغز تخمه‌های موجود در بازار کهنه و بی کیفیت هستند؛ دانستن روش های خرید تخمه درجه یک امری ضروری است. برای این مهم کافی است موارد زیر را بررسی کنید :

• نوع تخمه

این محصول در انواع مختلفی وجود دارد. شناخت نوع تُخمه اولین قدم در خریدی مطمئن و هوشمندانه است. چراکه انواع تخمه باکیفیت، قیمت، ظاهر، نوع مصرف و حتی کیفیت های مختلفی به بازار عرضه می شوند. بدیهی است قیمت انواع تخمه‌ها متفاوت است.

• بوی تخمه

لازم است پیش از خرید تخمه‌ها را به خوبی بو بکشید. در صورتی که محصول مانده، کهنه، کپک زده یا بی کیفیت باشد؛ به خوبی از بوی آن مطلع می شوید. تُخمه درجه یک دارای رایحه و بوی مطلوبی بوده و بسیار دلنشین است.

• ظاهر تخمه

سطح محصول را به دقت بررسی کنید. نباید اثری از کرم خوردگی یا حضور پروانه و پشه در محصول دیده شود. ضمن اینکه پوست محصول نباید خیلی سفت باشد. چراکه پوست سفت به سادگی دندان ها را می شکند. رطوبت داشتن محصول نیز نشان از نگهداری نادرست آن است. تُخمه دارای رطوبت به سادگی قارچ و کپک زده و کیفیت خود را از دست می دهد.

• طعم تخمه

یک یا چند دانه از محصول را در دهان گذاشته و مغز تُخمه را به آرامی بجوید. اگر در هنگام خوردن احساس تندی، تلخی یا تیزی در دهان خود احساس کردید و یا پس از بلعیدن آن ته گلوی شما سوخت؛ از خرید محصول خودداری کنید.

• پربودن مغز تخمه

پوک بودن تخمه‌ها یکی از مشکلاتی است که باعث نارضایتی مصرف کنندگان می شود. چراکه تخمه‌های پوک طعم بسیار تلخ و ناخوشایندی دارند. دقت کنید که درصد پوکی محصول کم بوده و تخمه‌ها پر مغز و سالم باشند.

• خرید اینترنتی تخمه و مغز تخمه

در هنگام خرید اینترنتی فروشگاه هایی را انتخاب کنید که ضمانت کیفیت و عودت وجه را به شما بدهند. سپس به محض اینکه محصول را دریافت کردید؛ کیفیت آن را تست کرده و در صورت مطلع شدن از کیفیت پایین آن درخواست بازگشت محصول و عودت وجه خود را بدهید.

انواع تخمه

این آجیل انواع مختلفی دارد که کیفیت، رنگ، طعم، ظاهر قیمت و حتی مصارف مختلفی دارند. برخی از این محصولات از سبزیجات، برخی از میوه ها، برخی از گل ها و برخی دیگر از دانه های خوراکی به دست آمده و همگی جزو پروتئین های گیاهی هستند.

در اینجا الو آجیل به معرفی برخی از مهمترین و محبوب ترین انواع تخمه در بازارهای داخلی می پردازد:

۱- تخمه آفتابگردان

تخمه آفتابگردان میوه گل آفتابگردان و محبوب‌ترین و پرطرفدارترین نوع تخمه بخصوص در میهمانی ها، دورهمی ها و به هنگام تماشای فیلم و فوتبال است. این مغز دانه گیاهی سرشار از چربی های اشباع و غیر اشباع است. که میزان چربی های غیر اشباع آن بسیار بیشتر است.

این محصول منبع غنی؛ فسفر، منگنز، مس، سدیم، کلسیم، روی، پتاسیم، منیزیم، آهن، ویتامین E، ویتامین های گروه B بخصوص تیامین (ویتامین B1)، سلنیوم، آنتی اکسیدان های اسید فنولیک و فلاونوئیدها، امگا۳، ویتامین C، اسیدهای آمینه، اسید فولیک، فولات و فیبر غذایی مفید است.

انواع تخمه آفتابگردان

از معروفترین انواع تخمه می توان به تخمه‌ی آفتابگردان می توان اشاره کرد که خود شامل انواع مختلفی اعم از؛ سنتی، دور سفید، معمولی، شمشیری، رژیمی، کانادایی و چینی است. البته این نام ها مربوط به تخمه های خوراکی هستند و برخی از نمونه های این محصول مصارف خوراکی نداشته و برای استخراج روغن آفتابگردان استفاده می شوند.

• تخمه آفتابگردان سناتور (رژیمی)

این محصول همان تخمه آفتابگردان معمولی است با این تفاوت که پوست خاکستری و مشکی آن به روش های مکانیکی جدا می شود. رنگ این محصول روشن تر و سفید تر از آفتابگردان معمولی است. و از آنجایی که در هنگام فرآوری نمک بسیار کمی را به خود جذب می کند؛ یک تخمه رژیمی شناخته می شود.

مصرف این محصول برای افرادی که از یک رژیم غذایی خاص برای کاهش وزن و یا کنترل فشار خون، قند خون و کلسترول استفاده می کنند؛ فایده های زیادی دارد. چراکه این محصول بسیار سالم تر از دیگر نمونه هاست.

• تخمه شمشیری

این محصول ظاهری کشیده، نوک تیز و به رنگ سیاه دارد. که به دلیل همین ظاهر به نام تخمه شمشیری معروف شده است. از نظر خواص مشابه تخمه آفتابگردان معمولی بوده و سرشار چربی های سالم و ویتامین های مفید برای سلامت پوست، چشم و بدن است.

• تخمه دور سفید

بخش عمده تخمه دور سفید موجود در بازار از کشور چین وارد می شود. اما این محصول در سال های اخیر به صورت عمده و صنعتی در شهرستان خوی نیز کشت می شود. برخی به این دانه خوراکی تخمه چینی و برخی دیگر به دلیل کشت شدن در کشورهای اروپایی و آمریکایی به آن تخمه کانادایی می گویند.

این محصول کاملا ارگانیک و سرشار از مواد مغذی، فیبر و ویتامین ها بخصوص ویتامین Aو Dاست. که برای سلامت بینایی و سلامت بافت استخوانی بسیار مفید است.

خواص تخمه آفتابگردان

بهبود سلامت قلب، افزایش کلسترول خوب بدن، پیشگیری از ابتلا به دیابت، کمک به سلامت پوست و کبد، محافظت از سلول های بدن در برابر آسیب رادیکال های آزاد، مبارزه با التهاب و بیماری های قلبی و عروقی، افزایش انرژی بدن، پیشگیری از سرطان، جلوگیری از پوکس استخوان از مهمترین خواص این محصول هستند.

همچنین این مغزیجات پرمصرف و معروف برای تقویت سیستم ایمنی و قوای جنسی، بهبود عملکرد سیستم عصبی، کاهش کلسترول خون، کنترل فشار خون، رفع گرفتگی عضلات، استحکام استخوان و دندان ها، پیشگیری از بروز سکته قلبی، آرامش اعصاب و بهبود سردردهای میگرنی (منیزیم) مفید است.

در تخمه آفتابگردان ترکیباتی به نام فیتواسترول وجود دارد که برای کاهش و کنترل کلسترول خون بسیار مفید هستند. همچنین این دانه خوراکی باعث جذب ساده تر کربوهیدارت ها و قندهای مفید بدن شده و انرژی مورد نیاز برای سوخت و ساز و فعالیت های روزانه را تامین می کند.

۲- تخمه کدو

تخمه کدو از یک صیفی جات پرخاصیت به نام کدو تنبل به دست می آید. و شامل انواع مختلفی اعم از؛ گوشتی، ریز مشهدی، آجیلی است. که به صورت خام، بوداده، نمکی، شور، دو آتیشه، زعفرانی فرآوری شده و رنگ طبیعی آن سفید مایل به کرمی است.

این خوراکی کوجک و پرخاصیت سرشار از ویتامین K، فسفر، منگنز، پتاسیم، ویتامین B2 (ریبوفلاوین)، فولات، آهن، روی، مس، آنتی اکسیدان های قدرتمند و چربی های اشباع نشده چندگانه است. این محصول بهترین منبع طبیعی منیزم بوده و خواص درمانی زیادی دارد.

• تخمه کدو آجیلی

این تخمه کاملا ارگانیک به دلیل پوست نازک و شکستن راحت از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار است. تولید این محصول در شهرهای مختلف کشور انجام می شود. آجیلی یکی از پرطرفدارترین انواع تخمه‌ها در بین مردم و بخصوص برای تهیه آجیل مخلوط است.

• تخمه کدو گوشتی

این محصول که پهن تر و درشت تر از محصول قبلی است؛ به رنگ کرم روشن و بسیار ترد است. اندازه تخمه‌ها در این نوع کاملا یکدست و بدون هیچگونه لک یا سیاهی بر سطح خارجی است. در هنگام خرید تخمه کدو گوشتی به نرم، تازه و پوچ نبودن دانه ها دقت کنید.

خواص تخمه کدو

این دانه آجیلی بیش از نیمی از نیاز روزانه بدن به سه عنصر مهم و حیاتی فسفر، منیزیم و منگنز را تامین می کند. همچنین برای پیشگیری از پوکی استخوان در سالمندان مفید بوده و برای بهبود سلامت پروستات بسیار مفید است. تخمه کدو تنبل یک خوراکی مفید برای پیشگیری از سرطان های خاص است.

افزایش و تقویت حافظه، کاهش دردهای آرتریت، جوانسازی پوست، کاهش استرس، کاهش علائم یائسگی، از بین بردن التهاب مفاصل از مهمترین خواص درمانی این محصول هستند. براساس گفته دانشمندان افزایش سطح منیزیم خون تا ۴۰ درصد احتمال بروز مرگ زودرس را کاهش می دهد. بنابراین خوردن این آجیل برای داشتن زندگی طولانی تر نیز توصیه می شود.

۳- تخمه جابانی (ژاپنی)

این محصول از یک هندوانه خاص به نام هندوانه آجیلی که در منطقه ای به نام جابان در اطراف دماوند کشت می شود؛ به دست می آید. از تخمه های این هندوانه تخمه جابانی تولید شده و گوشت و پوست آن نیز به عنوان غذای دام و کود گیاهی مورد استفاده قرار می گیرد.

سالهاست که کشت این هندوانه در دماوند به صفر رسیده و تولید آن در منطقه جابان اطراف سبزوار انجام می شود. این دانه خوراکی به اشتباه با نام تخمه ژاپنی نیز شناخته می شود. در حالی که هیچ ارتباط معناداری بین این محصول و کشور ژاپن وجود ندارد.

پوسته سخت تخمه جابانی به سختی و با زحمت زیاد شکسته می شود. ضمن اینکه مغز تخمه آن بسیار نازک بوده و معمولا در حین شکستن خرد می شود. به همین دلیل طرفداران این محصول نسبت به دیگر محصولات در اقلیت به سر می برند.

خواص تخمه جابانی

این محصول سرشار از چربی های اشباع نشده، انواع ویتامین بخصوص ویتامین های خانواده B، آهن، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، روی، مس و… است. طبیعت آن سرد و خشک بوده و برای نمونه خام آن خواص درمانی زیادی بیان شده است.

زیباسازی و جوانسازی پوست، کنترل قند خون، بهبود و درمان کم خونی فقر آهن، افزایش اشتها، رفع مشکلات سوء هاضمه، پیشگیری و درمان التهابات بدن، تنظیم ترشح آنزیم ها، بهبود عملکرد مغز و اعصاب، کمک به سلامت ماهیچه ها از مهمترین خواص این آجیل هستند.

تخمه جابانی را می توان بزرگترین دشمن پوکی استخوان بخصوص در سالمندان و خانم های یائسه دانست. چراکه میزان کلسیم زیادی در این محصول وجود داشته و در صورت مصرف متعادل بخش زیادی از نیاز روزانه بدن به عنصر کلسیم را تامین می کند.

تذکر مهم در مورد مصرف تخمه جابانی

1- تخمه جابانی بوداده نمک و چربی بسیار زیادی دارد. بنابراین اگر با مشکلاتی مانند اضافه وزن، فشار خون بالا و یا چربی خون دست و پنجه نرم می کنید؛ بهتر است نمونه خام این محصول را در اندازه متعادل مصرف کنید.

2- پوسته سخت این محصول باعث ساییدگی دندان ها می شود. به همین دلیل از زیاده روی در خوردن آن جدا پرهیز کنید. ممکن است شکستن پوسته سخت آن باعث آسیب مینای دندان شده و سلامت دندان ها را با خطر روبرو کند.

۴- تخمه هندوانه

این محصول از میوه هندوانه و باکیفیت های مختلفی تولید می شود. نوع هندوانه، رنگ هندوانه و میزان رسیده بودن آن در رنگ و کیفیت نهایی تخمه هندوانه تاثیر گذارند. این محصول که سرشار از آهن، زینک و پروتئین است؛ یکی از محبوب‌ترین نمونه های تخمه در میان مردم است.

تخمه هندوانه انواع مختلفی دارد که در شهرهای؛ سمنان، شوشتر، اصفهان، مازندران تولید می شوند. این محصولات رنگ، شکل و حتی طعم های مختلفی دارند. اما همگی سرشار از چربی های غیر اشباع و پروتئین های مفید برای بدن هستند.

خواص تخمه هندوانه

این محصول مقدار زیادی مواد مغذی، ویتامین و بخصوص گروه ویتامین های B، منیزیم، آهن، مس، روی، پتاسیم و کلسیم دارد. به همین دلیل در علم پزشکی و طب سنتی برای این تخمه که طبعی سرد و خشک دارد خواص زیادی بیان شده است.

تقویت استخوان و دندان ها، سلامت پوست و مو، کنترل قند خون، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول، افزایش انرژی بدن، پیشگیری از سکته مغزی و مشکلات قلبی، تنظیم متابولیسم بدن، تامین آهن مورد نیاز بدن، تامین چربی های مفید بدن، تقویت سیستم ایمنی و تسریع کاهش وزن از جمله خواص درمانی این محصول هستند.

۵- تخمه محبوبی

یکی از انواع تخمه هندوانه با رنگ سفید و حاشیه مشکی است که از نظر اندازه نیز نسبت به تخمه هندوانه های دیگر کوچکتر است. تخمه محبوبی تفت داده شده با آبلیمو و زعفران از محبوب ترین نمونه های این محصول است.

این دانه خوراکی سرشار از مواد مغذی و ویتامین های مفید برای سلامت بدن است. کنترل قند خون، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول یا چربی مضر، سلامت پوست و مو، تقویت استخوان ها و افزایش انرژی بدن از مهمترین خواص این آجیل هستند.

۶- تخمه کلاله

این محصول از میوه هندوانه به دست آمده و در دسته انواع تخمه هندوانه قرار دارد. که به روش های مختلفی طعم دار شده و روانه بازار می شود. تخمه کلاله سفید نمکین و تخمه کلاله گلپری از محبوب ترین نمونه های این محصول در میان مصرف کنندگان هستند.

تخمه‌های کلاله علاوه بر کنترل فشار خون، با داشتن اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶ و آنتی اکسیدان های فراوان به رفع التهاب بخش های مختلف بدن کمک می کند. منیزیم این آجیل نیز برای رشد و سلامت موها و عملکرد بهتر ارگان های مختلف بدن مفید است.

فیبر تخمه‌های کلاله برای بهبود گوارش بدن مفید است و روند هضم و جذب غذا در دستگاه گوارش را بهبود می بخشد. ضمن اینکه برای بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه بسیار مفید بوده و به میزان زیادی از بروز بیماری آلزایمر پیشگیری می کند.

۷- تخمه خربزه

این محصول همانطور که از نام آن مشخص است؛ از میوه خربزه به دست می آید. که سرشار از ویتامین های A، E، آهن، پتاسیم، پروتئین و آنتی اکسیدان بوده که به دلیل آهن فراوان خود به خون ساز بودن مشهور شده است.

تخمه خربزه برای درمان بیماری های مثانه و درمان سنگ کلیه مفید بوده و ادرار آور است. ضمن اینکه به ساخت و ترمیم سلول های بدن کمک می کند. سایز و اندازه این محصول از تخمه‌های کدو بسیار کوچکتر است.

۸- چلغوز (چلغوزه)

شاید اسم این محصول کمی برایتان ناآشنا باشد. چلغوز از انواع تخمه های لوکس و گران قیمت بوده و از درخت کاج بزرگ در افغانستان، پاکستان و شمال ایران یافت می شود. مصرف چلغوزه در استان خراسان بیش از دیگر استان های کشور است.

این تخمه‌ها روغن فراوانی داشته و به صورت خام یا برشته مورد استفاده قرار می گیرند. که برای کنترل فشار خون، تقویت سیستم ایمنی، تقویت حافظه، کاهش اشتهای کاذب، کاهش وزن، بهبود دردهای عضلانی، رفع بی خوابی و… مفید است.

تذکر : هر فرد مجاز است ۱۰ تا ۱۵ دانه چلغوز را در طی شبانه روز مصرف کند. چراکه زیاده روی در خوردن این تخمه مضر بوده و می تواند مشکل آفرین باشد. طبع چلغوز نیز گرم و خشک است به همین دلیل توصیه می شود افراد دارای مزاج گرم و خشک در مصرف آن احتیاط کنند.

۹- شاهدانه

شاهدانه ارزش غذایی بسیار بالایی داشته و برخی متخصصان به آن ابرغذا می گویند. این محصول سرشار از پروتئین، فیبر و اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶ است. که اثرات آنتی اکسیدانی قدرتمندی داشته و برای سلامت قلب، پوست و مفاصل بسیار مفید است.

شاهدانه به عنوان یک منبع غنی پروتئین های گیاهی برای هضم غذا و کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی و یائسگی بسیار مناسب است. با اضافه کردن این محصول به رژیم غذایی می توان علائم بیماری های مختلف را کاهش داده و مواد مغذی بیشتری را در اختیار بدن قرار داد.

قیمت تخمه

قیمت تخمه از کیلویی چند ده هزار تومان تا چند صد هزار تومان با توجه به نوع، درجه بندی، مرغوبیت و… متفاوت است. یکی از مهمترین عوامل در تعیین این قیمت خام یا برشته و بوداده بودن محصول است. طعم تخمه، میزان تازگی، میزان چربی و با پوست یا بدون پوست بودن این محصول نیز در قیمت نهایی آن موثر است.

هرچه تخمه نرم تر و باب دندان تر باشد؛ میزان خرید و فروش و درجه کیفی و در نهایت قیمت آن نیز بیشتر می شود. بطور مثال : آفتابگردان از ارزانترین و تخمه کدو کمی گرانتر از تخمه آفتابگردان است. در حالی که چلغوز یک تخمه لوکس و لاکچری با قیمت بسیار بالا محسوب می شود.

ارزش غذایی تخمه

– انرژی : ۵۷۰ کالری
– چربی کل : ۴۹.۵۷ گرم
– آهن : ۶.۷۷ گرم
– کلسیم : ۱۱۶ میلی گرم
– کربوهیدارت : ۱۸.۷۶ گرم
– پروتئین : ۲۲.۷۸ گرم

نگهداری تخمه

برای نگهداری تخمه خام لازم است مغز آن کاملا خشک شود. پس از خشک شدن نیز می توانید آن را در اتاقک خنک و به دور از رطوبت و نور خورشید قرار دهید. چراکه این موارد به زودی موجب فاسد و تلخ شدن تخمه‌ها می شوند.

تخمه‌ی بوداده را مدتی در فضای آزاد قرار دهید تا هوا بخورد. سپس در کیسه قرار داده و ذخیره کنید. مدت زمان نگهداری محصول برشته و بوداده بسیار کمتر از محصول خام است. بنابراین توصیه می شود تخمه ها را به صورت خام ذخیره کرده و سپس هر زمان قصد مصرف داشتید؛ بخشی از آن را طعم دار کنید.

در هنگام خرید تخمه نیز دقت کنید که محصول را از مراکز معتبر خریداری کنید. چراکه نگهداری طولانی مدت و نادرست این محصول باعث پوسیده شدن و تغییز مزه آن می شود. تخمه‌ی فاسد شده طعمی بیات شده و تلخ و تیز دارد.

نکته : برای نگهداری تخمه می توانید آن را در فریزر و در ظروف هوابند قرار دهید تا مدت طولانی تری با همان طعم و عطر اولیه باقی بماند. در صورت ممکن نبودن این کار محصول را در جای خشک و خنک نگهداری کنید. هرگز آن را در کابینت و در فضای آشپزخانه قرار ندهید. زیرا این محیط سرشار از گرما، چربی، رطوبت و ذرات معلق است.

مغز تخمه

خرید مغز تخمه به دلیل سهولت استفاده و تنوع طعم بیشتر از پیش مورد استقبال قرار گرفته است. مصرف مغز تخمه بخصوص در میان کودکان که حوصله کلنجار رفتن با پوسته سخت تخمه‌های مختلف را ندارند؛ بیشتر است.

از آنجایی که مغزها در تماس مستقیم با اکسیژن محیط اکسیده می شوند؛ برخی مصرف آن را برای بدن مضر می دانند. همچنین خوردن مغز ها ممکن است با دریافت بیش از حد کالری در زمانی کوتاه و بروز مشکلات زیادی بخصوص چاقی و اضافه وزن (مخصوصا اگر محصول طعم دار شده باشد) همراه باشد.

نگهداری مغز تخمه نیز به مراتب سخت تر نگهداری تخمه‌ی با پوست است. به همین دلیل الو آجیل توصیه می کند تا حد امکان از خرید مغز تخمه خودداری کرده و به لذت شکستن تخمه‌ی تازه و باکیفیت در جمع خانواده روی بیاورید.

مضرات تخمه

همانند دیگر مغزدانه ها تخمه نیز عارضه ای برای بدن به همراه ندارد. اما اگر در مصرف این محصول زیاده روی شود؛ به دلیل چربی و کالری بالا و همچنین طعم دهنده هایی همچون نمک، بدن را با مشکلاتی از قبیل اضافه وزن، افزایش توده چربی بدن، افزایش فشار خون و… مواجه می کند.

برخی از تخمه‌ها به روش نادرست و با حرارت زیاد و غیر استاندارد برشته می شوند. هنگام برشته شدن محصول با حرارت بالا و غیر اصولی، چربی های مفید موجود در محصول به چربی های مضر تغییر یافته و بخش زیادی از ویتامین ها و املاح معدنی آن از بین می رود. همچنین ارزش غذایی پروتئین و کربوهیدارت ها در آن ها کاهش پیدا می کند.